Ważne ostrzeżenie
Te informacje mają charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowią porady medycznej. Używanie substancji psychoaktywnych wiąże się z ryzykiem. Skonsultuj się z lekarzem i przestrzegaj prawa.
Podstawowe informacje
Nazwa chemiczna
3-metylomorfina
Wzór chemiczny
C18H21NO3
Potoczne nazwy
Koda, Antidol, Thiocodin
Informacje o dawkowaniu i działaniu
Sposób podania
Doustnie
Dawkowanie
30–60 mg (przeciwbólowo)
Czas działania
4–6 godzin
Zawsze zaczynaj od najniższych dawek i zasięgnij porady specjalisty
Szczegółowe informacje
Kodeina to naturalnie występujący alkaloid opium, zaliczany do opioidów. Jest jednym z najczęściej stosowanych leków opioidowych na świecie, głównie jako środek przeciwbólowy o słabym do umiarkowanego działaniu oraz jako skuteczny lek przeciwkaszlowy. W organizmie jest metabolizowana do morfiny, co odpowiada za większość jej działania euforycznego i przeciwbólowego. Mimo że jest uważana za 'słaby' opioid, ma wyraźny potencjał do nadużywania i rozwoju uzależnienia fizycznego.
Historia
Kodeina została po raz pierwszy wyizolowana z opium w 1832 roku przez francuskiego chemika Pierre'a Robiqueta. Szybko znalazła zastosowanie w medycynie jako alternatywa dla morfiny, postrzegana jako bezpieczniejsza i mniej uzależniająca. Przez dziesięciolecia była kluczowym składnikiem wielu leków na kaszel i przeziębienie, często dostępnych bez recepty. Jej potencjał do nadużywania, zwłaszcza w formie tzw. 'purple drank' (mieszanka syropu z kodeiną i napoju gazowanego), stał się widoczny w XX wieku.
Farmakologia
Kodeina jest prolekiem. Sama w sobie ma niewielkie powinowactwo do receptorów opioidowych. Jej działanie farmakologiczne wynika z konwersji metabolicznej w wątrobie przez enzym CYP2D6 do morfiny. To właśnie morfina wiąże się z receptorami opioidowymi μ (mi) w mózgu, wywołując efekty przeciwbólowe, euforyczne i depresję oddechową. Skuteczność kodeiny jest bardzo zmienna genetycznie – u osób z niską aktywnością enzymu CYP2D6 ('słabi metabolizerzy') jej działanie jest minimalne, podczas gdy u 'ultraszybkich metabolizerów' może prowadzić do niebezpiecznie wysokiego stężenia morfiny.
Efekty Subiektywne
Efekty obejmują uczucie ciepła, relaksacji, euforii i ogólnego dobrego samopoczucia. Skutecznie tłumi ból fizyczny i psychiczny. Charakterystycznym, choć niepożądanym efektem jest silne swędzenie, zwłaszcza nosa. W wyższych dawkach powoduje senność, apatię i spowolnienie oddechu. W przeciwieństwie do silniejszych opioidów, euforia jest zazwyczaj łagodniejsza i mniej intensywna.
Redukcja Szkód i Potencjalne Ryzyka
Nigdy nie mieszaj kodeiny z alkoholem, benzodiazepinami ani innymi depresantami – ryzyko śmiertelnej depresji oddechowej jest bardzo wysokie. Używaj tylko preparatów, których jedynym składnikiem aktywnym jest kodeina. Wiele leków złożonych zawiera paracetamol lub ibuprofen, które są skrajnie toksyczne dla wątroby w wysokich dawkach. Regularne stosowanie szybko prowadzi do uzależnienia fizycznego i ciężkiego zespołu odstawiennego. Zawsze zaczynaj od niskiej dawki, aby ocenić swoją wrażliwość metaboliczną.
Status Prawny
W Polsce kodeina jest substancją kontrolowaną (grupa III-N). Leki o niskiej zawartości kodeiny (np. Antidol 15) są dostępne bez recepty, ale ich sprzedaż jest ograniczona ilościowo i ewidencjonowana. Mocniejsze preparaty wymagają recepty.